ลักษณะของวัฒนธรรม

กล่าวโดยสรุป วัฒนธรรมมีลักษณะดังนี้
1. เป็นมรดกของสังคม หมายถึง สิ่งที่คนแต่ก่อนสั่งสมหรือประพฤติโดยที่เห็นว่าดี ว่ามีประโยชน์ร่วมกันและถ่ายทอดต่อมา
2. เป็นวิถีชีวิต หมายถึง เป็นแนวทางหรือคติในการดำรงชีวิต หรือให้ชีวิตดำเนินร่วมกันได้ด้วยความราบรื่นและผาสุก
3. เป็นประเพณี หมายถึง การสืบต่อกันมานาน โดยที่สังคมนั้นรักษาไว้ให้เจริญงอกงาม

การจัดประเภทหรือเนื้อหาของวัฒนธรรมนั้นแบ่งกันหลายวิธี ดังเช่น
1. แบ่งตามลักษณะความสัมพันธ์ต่อการดำเนินชีวิต แบ่งเป็น 4 ประเภท คือ
1.1 คติธรรม (Moral Culture) ได้แก่ วัฒนธรรมทางศีลธรรมและทางจิตใจ ซึ่งเป็นแนวทางการดำเนินชีวิตให้ผาสุกร่วมกัน
1.2 เนติธรรม (Legal Culture) ได้แก่ วัฒนธรรมทางกฎหมาย หรือขนบประเพณีซึ่งมนุษย์อยู่รวมกันจำเป็นต้องมีกฎระเบียบปกครอง และการกระทำบางอย่าง แม้กฎหมายไม่ได้ห้ามและขนบธรรมเนียมประเพณีที่สืบทอดกันมาก็เป็นเกณฑ์กำหนดวัดความดีความชั่วได้
1.3 วัตถุธรรม (Material Culture) ได้อแก่วัฒนธรรมทางวัตถุ เช่น เครื่องแต่งกาย บ้านเรือน และวัตถุทางศิลปกรรมทั้งหลาย
1.4 สหธรรม (Social Culture) ได้แก่ วัฒนธรรมทางสังคม คือวัฒนธรรมในการติดต่อเกี่ยวข้องกับบุคคลในสังคม เช่น มารยาทในการพูด มารยาทในการเข้าสังคม เป็นต้น

2. แบ่งตามผลิตภัณฑ์ทางความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ แบ่งเป็น 3 ประเภท คือ
2.1 วัฒนธรรมอุปนัย (inductive) ได้แก่ วัฒนธรรมในด้านความสามารถในสิ่งประดิษฐ์ต่างๆ เครื่องมือ เครื่องจักรกล ความรู็และวิธีการทางวัทยาศาสตร์
2.2 วัฒนธรรมสุนทรียะ (Aesthetic) ได้แก่วัฒนธรรมในด้านความงดงาม ศิลปะ ซึ่งได้แก่ ศิลปกรรม ระเบียบการติดต่อในสังคม ภาษาและวรรณคดี
2.3 วัฒนธรรมแบบบริรักษ์ (Control) ได้แก่วัฒนธรรมในด้านการควบคุมกลุ่มชน ให้อยู่ในสังคมได้ด้วยดี ได้แก่ กฎหมาย ข้อบังคับ ศีลธรรม

3. แบ่งตามลักษณะที่มาใหญ่ๆ แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ
3.1 วัฒนธรรมทางวัตถุ ได้แก่ปัจจัยสี่และวัตถุต่างๆ อันอำนวยความสะดวกสบายทางกาย
3.2 วัฒนธรรมทางจิตใจ ได้แก่ สิ่งที่ประเทืองในทางปัญญาและจิตใจ อันได้แก่ ศาสนา ศิลปะ กฎหมาย ระเบียบประเพณี ภาษาและวรรณคดี

เอกสารอ้างอิง
ประจักษ์ ประภาพิทยากร และคณะ. ภาษากับวัฒนธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 9. นนทบุรี: ไทยรุ่มเกล้า. มปท. (เอกสารอัดสำเนา)